Είναι τόσο καλή ηθοποιός η Μαρία Πρωτόπαππα (προσωπικά δεν θα ξεχάσω ποτέ την ερμηνεία της στο έργο «Το πένθος ταιριάζει στην Ηλέκτρα» στο Εθνικό Θέατρο πριν από χρόνια) που δεν είναι δύσκολο να παραβλέψει κανείς ότι από το 2013 σκηνοθετεί κιόλας, και μάλιστα εξόχως, ενδιαφέρουσες παραστάσεις.
Ηρθε το πλήρωμα του χρόνου, λοιπόν, για να πάρει βάπτισμα του πυρός και με αυτή την ιδιότητα, παρουσιάζοντας στις 8 και 9 Αυγούστου στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου την «Ανδρομάχη» του Ευριπίδη.
Στηριζόμενη στη μετάφραση του Γ. Β. Τσοκόπουλου, επεξεργάζεται δραματουργικά και σκηνοθετικά μια τραγωδία που θέτει επίκαιρα ερωτήματα, αναλαμβάνοντας παράλληλα τον ρόλο της Γυναίκας. Ενας εντυπωσιακός θίασος αποδίδει (σε μια αναπάντεχη διανομή) τους ρόλους των υπόλοιπων τραγικών προσώπων: o Αργύρης Ξάφης υποδύεται την Ανδρομάχη, ο Τάσος Λέκκας την Ερμιόνη, ο Γιάννης Νταλιάνης τον Μενέλαο και ο Δημήτρης Πιατάς τον Πηλέα.
Στον ρόλο της Θέτιδας θα δούμε τη Στέλλα Γκίκα, ενώ τον χορό πλαισιώνουν οι Δημήτρης Γεωργιάδης, Δημήτρης Μαμιός, Κωνσταντίνος Πασσάς, Γιώργος Φασουλάς, Γιάννης Μάνθος και Νώντας Δαμόπουλος.
Το ΒΗΜΑgazino μίλησε με τη Μαρία Πρωτόπαππα για τα θέματα που την απασχολούν αλλά και για τις τολμηρές σκηνοθετικές επιλογές της.
Φωτογραφίες: Κοσμάς Κουμιάνος – Fashion Editor: Αριστείδης Ζώης
Τι σας οδήγησε στην απόφαση να ανεβάσετε την «Ανδρομάχη»; Πού συναντήσατε σήμερα τον πόνο και την οργή της ομώνυμης ηρωίδας;
«Δεν έχει σημασία γιατί το αποφάσισα. Σημασία έχει η πίστη μου στο έργο όταν άρχισα να το καταλαβαίνω. Την ηρωίδα τη συνάντησα σε ντόπιες και ξένες γυναίκες. Σε χώρες που καταστρέφονται, σε ανθρώπους που βιάζονται, εξευτελίζονται, εξαθλιώνονται, στερούνται την ελευθερία, τον τόπο τους, την αξιοπρέπειά τους, τη ζωή τους, και παρ’ όλα αυτά αντιστέκονται. Και υψώνουν τη φωνή προς τον Θεό τους ή την τύχη τους ή προς την κοινωνία των ανθρώπων. Οπου οι γυναίκες χειραγωγούνται ως τρόπαια, όπου υπάρχει πόλεμος, εμφύλιος, γενοκτονία, αυθαιρεσία, κυνήγι του κέρδους με απάνθρωπους όρους, εκεί τη συναντώ.
Το κεντρικό θέμα της τραγωδίας όμως είναι τα παιδιά, και κατ’ επέκταση το αθώο, ανυπεράσπιστο μέλλον των ανθρώπων. Αυτά απορροφούν την αιματηρή και μάταιη πάλη των συμφερόντων. Το ανθρώπινο δυναμικό αντιμετωπίζεται ως ύλη, ως περιουσιακό στοιχείο προς εκμετάλλευση, προς χειραγώγηση… Σκοτώνουμε οι ίδιοι την αθωότητά μας, τη σκοτώνουμε με πολλούς τρόπους. Με το μίσος, με την πείνα, με την αδιαφορία, με την παραμέληση, με τη δηλητηριασμένη τροφή, φυσική και πνευματική.
Δημιουργούνται πληγές που θα προκαλέσουν και θα διασπείρουν πληγές στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα. Το θέμα του έργου είναι τα ανεπιθύμητα παιδιά, η εξολόθρευσή τους. Αλλά και η εργαλειοποίηση των φερόμενων ως επιθυμητών παιδιών, που γίνονται αντικείμενα εκμετάλλευσης για το παιχνίδι της αλαζονείας της εξουσίας.
Αποκαλύπτεται η φενάκη της ύβρεως και του αυτοτραυματισμού του ανθρώπινου είδους. Τόσος μόχθος της φύσης και των ανθρώπων πετιέται στα σκουπίδια. Καταστρέφεται εν μια νυκτί. Μάταιος πολιτισμός, μάταιη πρόοδος. Αποκαλύπτεται η τυφλότητα της εξουσίας.
Η εκμετάλλευση των αδύναμων. Η εξαθλίωση. Η Ανδρομάχη είναι σπουδαία επειδή προτείνει το «στέργειν», την προστασία και φύλαξη της ζωής, αντί του «μάχεσθαι». Αμφισβητεί όλων των ειδών τις προκαταλήψεις και τις ιδεολογίες πέραν της φιλότητας, της αγάπης».
«Η αρχαία τραγωδία μάς επιβιβάζει στο συλλογικό ασυνείδητο που αγνοεί τον χρόνο ως διάσταση, που ενώνει το παρελθόν με το παρόν. Είμαστε ίδιοι πολλές χιλιάδες χρόνια»
Εχετε δώσει γυναικείους ρόλους σε άνδρες ηθοποιούς. Τι σας γοήτευσε σε αυτή την αντιστροφή των φύλων;
«Ενιωσα πως οι ηρωίδες και ο γυναικείος χορός στην «Ανδρομάχη» δεν αφηγούνται θηλυκότητες. Ο ποιητής και οι υποκριτές μιλούν για αυτές. Η μάχη είναι των ανδρών. Οι γυναίκες αντιπροσωπεύουν ιδέες, χώρες και πρότυπα σκέψης και τις χειρίζονται άνδρες. Μου φαίνεται πιο καθαρό να πάω λοιπόν με τον παλιό κανόνα. Θα υπάρχουν δύο γυναικείες φωνές μόνο.
Από την άλλη πλευρά, θέλησα να βάλω στη γυναικεία περιπέτεια άνδρες ηθοποιούς, να μπουν για λίγο στα παπούτσια μας. Με τις συζητήσεις που προκύπτουν μου φαίνεται πως τα μάτια τους αρχίζουν να βλέπουν αλλιώς τη θηλυκότητα και το πώς βιώνεται κοινωνικά και σωματικά. Η αντίσταση είναι αρκετή. Υπάρχει ταμπού και ασυνείδητος φόβος. Εγώ βρίσκω σπουδαία αυτή την προσπάθειά τους.
Οσον αφορά τα κείμενα – στο θέατρο και στο σινεμά, πόσο µάλλον στην τηλεόραση – ως γυναίκες σπάνια νιώθουμε πως µας καταλαβαίνουν. Είμαστε αόρατες στην ολότητά μας. Υπάρχουν γυναικείες φωνές στη συγγραφή, ευτυχώς. Οπότε, αφού στην «Ανδρομάχη» η αφήγηση γίνεται από αρσενική οπτική, καλύτερα ας ακουστεί από ανδρική φωνή. Υπάρχουν στιγμές που οι άνδρες ηθοποιοί αναλαμβάνουν το γυναικείο φύλο με τρόπο απίστευτα συγκινητικό».
Ο Νεοπτόλεμος είναι «ανίκανος πατέρας, σύζυγος, ηγέτης». Πώς συνομιλεί αυτός ο αποτυχημένος ήρωας με τους σημερινούς τοξικούς δημαγωγούς που κατέχουν την εξουσία σε πολλά μέρη του κόσμου;
«Ο νέος άνδρας, γιος του Αχιλλέα, χωρίς πολεμικό ήθος, ο παραπλανημένος και αλαζόνας, ξεπέρασε το μέτρο και υποφέρει. Εχασε τον εαυτό του και τον δρόμο του. Μετανοεί και καθαίρεται με θάνατο. Με τέλος. Παραπλανήθηκε και το πλήρωσε.
Εκείνοι που τον παραπλάνησαν ζουν και βασιλεύουν, γιατί ξεπουλάνε και τα ίδια τους τα παιδιά προκειμένου να αυτοεπιβεβαιωθούν και να νιώσουν ισχυροί και εξουσιαστές. Ο ίδιος και η γενιά του δηλητηριάστηκαν και τιμωρήθηκαν. Τουλάχιστον πέτυχαν κάθαρση.
Οι πλανευτές τους, που εκμεταλλεύτηκαν τη ζωτική τους δύναμη, παρέμειναν ατιμώρητοι. Οι τοξικοί ηγέτες είναι άλλοι, τους βλέπουμε και τους ακούμε στα επίκαιρα».
Αναφέρατε σε μια πρόσφατη συνέντευξή σας ότι τα στοιχεία ερωτικού δράματος που υπάρχουν στο έργο θεωρείτε ότι εξυπηρετούσαν την τέρψη των θεατών. Αυτός ο παράγοντας πόση σημασία θα έχει στη δική σας ανάγνωση;
«Εννοούσα πως ο Ευριπίδης χρησιμοποιεί το ιδιωτικό και το οικείο για να γίνει κατανοητό από όλους το πολιτικό. Οταν μιλάει για βασιλικό γάμο εννοεί τη συμμαχία δύο κρατών. Το κρεβάτι και τον έρωτα ως πράξη τα συνδέει με την τεκνοποίηση και την αθανασία των θνητών, με το μέλλον. Η προσωπική ζωή και εμπειρία είναι παράλληλες με την κοινωνική και πολιτική εμπειρία».
Με ποιον τρόπο έχει οπλίσει η εμπειρία σας ως ηθοποιού κάθε σκηνοθεσία σας μέχρι σήμερα;
«Εχω συλλέξει εργαλεία που μου δίνουν την ευχέρεια να μετατρέψω σε υποκριτική, δηλαδή συμπεριφορά, σώμα, φωνή, τις ποιότητες που θεωρώ ότι χρειάζεται το έργο ως δραματουργία.
Επίσης, η εμπειρία μου ως ηθοποιού με έχει διδάξει πως δεν μπορώ να πραγματοποιήσω όλα όσα φαντάζομαι, άρα θέλω να προσφέρω τις σκέψεις μου σε ηθοποιούς που έχουν τη δυνατότητα να εκφράσουν όσα δεν μπορώ εγώ».
Εχετε ερµηνεύσει µεγάλες τραγικές ηρωίδες. Ποιο ήταν το ένα µάθηµα από κάθε σκηνοθέτη που σας σηµάδεψε και κουβαλάτε εδώ;
«Τι και ποιον να πρωτοαναφέρω. Η καθεμία περιπέτεια που έχω ζήσει στο θέατρο μού έχει αφήσει το χρήσιμο αποτύπωμά της. Θα ήταν άδικο να κάνω διάκριση.
Ενας όμως δάσκαλος και μέντοράς μου θα πω ότι συγκινητικά μού στέκεται και μου δίνει δύναμη, καθώς με συνδέει με την αρχή μου στο θέατρο και την εφηβεία των 14 χρόνων, ο κ. Δημήτρης Μητσούλας, σκηνοθέτης και ηθοποιός. Ο οποίος, τώρα καταλαβαίνω πως με έμαθε πώς να διαβάζω μέσα στα κείμενα την ανθρώπινη εμπειρία και να μεταφράζω, να ερευνώ, να σκέφτομαι».
Μετά την Επίδαυρο; Σκέφτεστε ήδη τον επόμενο σταθμό ως σκηνοθέτρια ή βλέπετε μια επιστροφή αποκλειστικά στην υποκριτική;
«Θα συνεχίσω τη συνεργασία μου με το Θέατρο Τέχνης Καρόλου Κουν. Ως ηθοποιός και σκηνοθέτρια».
Σε μια εποχή ανασφάλειας και γενικευμένου άγχους, μπορεί η αρχαία τραγωδία να γίνει εργαλείο συλλογικής θεραπείας;
«Το σίγουρο είναι πως υπάρχει νόσος. Στο θέατρο την αναγνωρίζουμε και νιώθουμε πιο ήσυχοι. Η ανασφάλεια και το άγχος μειώνονται όταν αισθανόμαστε μαζί. Οχι μόνοι. Η αρχαία τραγωδία μάς επιβιβάζει στο συλλογικό ασυνείδητο που αγνοεί τον χρόνο ως διάσταση, που ενώνει το παρελθόν με το παρόν. Είμαστε ίδιοι πολλές χιλιάδες χρόνια. Αυτό μας απελπίζει και μας παρηγορεί ταυτόχρονα.
Ομως η ποίηση διαπαιδαγωγεί και οξύνει τη σκέψη και την κριτική ικανότητα. Μακάρι να μπορούσαμε να κοινωνήσουμε αυτούσια τη γλώσσα των τραγικών μας ποιητών. Η μέγιστη ικανότητά τους στην τέχνη σε ανυψώνει. Η τακτική, ανά χρονιά, επίσκεψή μας στο αρχαίο δράμα είναι μια συλλογική ψυχοθεραπεία και υπενθύμιση ότι υπάρχει ενότητα σώματος, ψυχής και πνεύματος, ότι η ύλη για να διατηρηθεί χρειάζεται αρετή, φροντίδα και πνευματικότητα, θαυμασμό και σεβασμό στη μη ύλη.
Είναι μια απαραίτητη, περιοδική υπενθύμιση, επαναλαμβάνει τα ίδια βασικά θέματα, διαπαιδαγωγεί και επαναφέρει μέσω της εμπειρίας. Κάνει ορατή την επανάληψη των σκέψεων, των δράσεων, των υπολογισμών και των αστοχιών που καταστρέφουν. Των αναστρέψιμων και μη αναστρέψιμων λαθών, με κέντρο τον εαυτό, την οικογένεια, την κοινότητα, την πολιτεία.
Αναζητά την ισορροπία, τον τρόπο με τον οποίο αυτή επιτυγχάνεται και επαναφέρει το ζήτημα της δικαιοσύνης ως προϋπόθεση της ισορροπίας και της ευημερίας. Υπενθυμίζει πως η δημοκρατία απαιτεί ατομική ευθύνη και προϋποθέτει την προσωπική εξέλιξη, την αυτοσυνειδησία και υψηλές ηθικές αξίες».
Οι νέοι καλλιτέχνες ζουν συχνά σε καθεστώς επισφάλειας. Τι θα τους λέγατε για να μείνουν στον χώρο χωρίς να εγκαταλείψουν τα δικαιώματά τους;
«Πώς να κάνω την έξυπνη; Η πραγματικότητα που ζουν οι νέοι συνάδελφοι είναι δύσκολη. Αλλά η κάθε γενιά έχει τους δικούς της αγώνες να δώσει. Θάρρος θα ευχηθώ, δεν θα συμβουλέψω».
«Αφύπνιση είναι η τραγωδία. Σε κάνει να σκέφτεσαι, να νιώθεις, να αποκτάς και πάλι συνείδηση. Ενώ ταυτόχρονα παρηγορεί. Η «Ανδρομάχη» ως έργο τυχαίνει να καθρεφτίζει ακριβώς τη συνθήκη που βιώνουμε»
Η ισότητα των φύλων στη σκηνή παραμένει ζητούμενο. Πώς κρίνετε τη (χαμηλή ακόμη) παρουσία γυναικών σκηνοθετριών σε μεγάλους θεσμούς όπως η Επίδαυρος;
«Υπάρχει ισχυρή γυναικεία φωνή στη σκηνοθεσία τα τελευταία χρόνια. Στις σκηνές της χειμερινής σεζόν πολλές γυναίκες σκηνοθέτριες κερδίζουν έδαφος καλλιτεχνικά και εμπορικά. Παρ’ όλα αυτά, οι παραγωγοί των μεγάλων και πολυέξοδων παραγωγών δύσκολα εμπιστεύονται γυναίκα σκηνοθέτρια. Δεν τις προτιμούν από τα σίγουρα χαρτιά, τους άνδρες σκηνοθέτες.
Επίσης, στις γυναίκες σπάνια δίνεται δεύτερη ευκαιρία, δεν συγχωρείται το λάθος. Ενώ η αστοχία στους άνδρες θεωρείται κέρδος, εμπειρία, στις γυναίκες δεν δίνεται ευκαιρία δεύτερης βολής. Είναι άνιση η μεταχείριση. Και η αξιολόγηση της απόπειρας για εμάς είναι πιο αυστηρή. Αλλά είναι και το άλλο.
Οι μεγάλες παραγωγές χρειάζονται μεγάλο χρόνο απλήρωτης προετοιμασίας. Αρα πρέπει να έχεις το προνόμιο να μη δουλεύεις για να βιοπορίζεσαι, να μην έχεις οικογένεια και παιδιά να μεγαλώσεις, που σημαίνει πως είσαι διαθέσιμος χίλια τα εκατό. Δεν στηρίζονται οι γυναίκες για να είναι επαρκείς στα πολλαπλά τους καθήκοντα. Δεν έχουμε χρόνο. Ισως, επίσης, είμαστε πιο διστακτικές από έλλειψη αυτοπεποίθησης».
Ως γυναίκα ηθοποιός και σκηνοθέτρια με τι έχετε έρθει αντιμέτωπη; Ο χώρος του θεάτρου εξακολουθεί να κινείται με σεξιστικά στερεότυπα;
«Τα στερεότυπα μας συνοδεύουν παντού. Το θέατρο μου φαίνεται, προσωπικά, πως είναι χώρος μεγαλύτερης ελευθερίας και ανοχής και αποδοχής. Η καλλιτεχνική του πλευρά. Η εμπορική δεν είναι, διότι τα χρήματα για να δοθούν απαιτείται κατά τι συμμόρφωση, όχι επανάσταση. Ο πολιτισμός κινδυνεύει όσο δεν στηρίζεται θεσμικά. Αυτή είναι η γνώμη μου».
Η δημόσια σφαίρα δείχνει ολοένα και πιο πολωμένη. Εχετε νιώσει πίεση λογοκρισίας ή αυτολογοκρισίας σε καλλιτεχνικές σας επιλογές;
«Η πόλωση και η βία εμφανίζονται όταν κλονίζεται η εμπιστοσύνη στους θεσμούς, όταν επιπλέει η ιδιοτέλεια, η αλαζονεία, όταν φθίνουν οι αξίες και αποπροσανατολιζόμαστε. Γινόμαστε καχύποπτοι προς τους πάντες και παθητικοί, και σίγουρα ανίκανοι να κατανοήσουμε και να διαχειριστούμε τα προβλήματά μας. Ατομικά, κοινωνικά, πολιτικά.
Η κούραση και ο φόβος και η ανασφάλεια ξεσπούν, εκτονώνονται προς πάσα κατεύθυνση. Σε καλλιτεχνικές επιλογές είναι πιο εύκολο να μην κάνω εκπτώσεις. Γενικώς όμως προσέχω και απέχω, δεν ανοίγομαι».
Αρχαίο θέατρο και δημοκρατία: γιατί επιστρέφουμε ξανά και ξανά στον Ευριπίδη, όταν, όπως φαίνεται, δεν μαθαίνουμε από την Ιστορία;
«Γιατί ο Ευριπίδης είναι υπέρμαχος της δικαιοσύνης και της διαφάνειας και της ανάληψης προσωπικής ευθύνης από όλους τους πολίτες. Αλλιώς η δημοκρατία δεν εφαρμόζεται, δεν λειτουργεί».
Γάζα, Ουκρανία, Σουδάν. Πώς σκηνοθετείς μια τραγωδία όταν η ίδια η πραγματικότητα μοιάζει να έχει εξαντλήσει κάθε μέτρο της αρχαίας ύβρεως;
«Διαπράττονται χωρίς ντροπή γενοκτονίες, εγκλήματα που δεν χωράνε τα μάτια μας και το μυαλό μας. Και μένουμε άναυδοι, φοβισμένοι και απαθείς, όσο μέσα στη φτώχεια μας, υλική και πνευματική, κυνηγάμε απεγνωσμένα ένα λαϊφστάιλ καταναλωτισμού που μας υποδεικνύεται ως ευημερία και επιτυχία και ευτυχία. Κοιμόμαστε όρθιοι, καθηλωμένοι – τις ώρες που δεν δουλεύουμε σαν είλωτες για ξένα συμφέροντα – μπροστά σε οθόνες. Εχουν υπνωτιστεί όλες οι γενιές, μικροί και μεγάλοι.
Καταναλώνουμε τη βρώμικη τροφή που μας σερβίρεται και γινόμαστε ράθυμοι. Στεκόμαστε ανοργάνωτοι και ανήμποροι, εδώ στην Ελλάδα κυρίως, επειδή είμαστε μικροί, αδύναμοι, ξεπουλημένοι. Βλέπουμε τα γεγονότα των πολέμων και το αιματοκύλισμα σαν σειρά στο Netflix και κλαίμε για λίγα λεπτά, ώσπου να περάσουμε στο επόμενο θέμα. Ακολουθούμε τη στάση της κυβέρνησής μας χωρίς να αντιδρούμε, γιατί νιώθουμε πως δεν μας πέφτει λόγος, ή μάλλον πως ο λόγος μας δεν μετράει. Σκύβουμε το κεφάλι στους «προστάτες» μας και κλείνουμε τα μάτια στο έγκλημα.
Η τραγωδία μιλάει για αυτή την ευθύνη του αδύναμου. Και πώς όταν ξεπουλιέσαι έρχεται η ώρα που θα βρεθείς στη θέση του θύματος από τους ίδιους τους προστάτες σου και πώς, όταν συντελείται το έγκλημα, γίνεσαι συνεργός. Αφύπνιση είναι η τραγωδία. Σε κάνει να σκέφτεσαι, να νιώθεις, να αποκτάς και πάλι συνείδηση. Ενώ ταυτόχρονα παρηγορεί. Η «Ανδρομάχη» ως έργο τυχαίνει να καθρεφτίζει ακριβώς τη συνθήκη που βιώνουμε».
Οι στατιστικές καταγράφουν έξαρση βίας κατά των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων και κατά των ξένων σε όλη την Ευρώπη· μπορεί η τέχνη να γίνει ασπίδα ενάντια σε αυτό το πανευρωπαϊκό ρεύμα μίσους;
«Οι αλλαγές στη ζωή, την εργασία, στο σύστημα και στα μέσα που χρησιμοποιεί η εξουσία για να ελέγξει και να χειραγωγήσει, όλα είναι εκτός του ελέγχου μας και δεν είναι στην ορατότητά μας, εμάς των κοινών ανθρώπων. Ο φόβος απέναντι στις αλλαγές δημιουργεί αίσθημα επισφάλειας και κινδύνου.
Γι’ αυτό η κοινωνία στρέφεται στη συντήρηση, προσπαθεί να διατηρήσει όσες σταθερές δύναται. Φοβάται το καινούργιο και την απελευθέρωση της σεξουαλικότητας των ανθρώπων. Ο έλεγχος και ο περιορισμός της σεξουαλικής ανθρώπινης έκφρασης υπήρξε ανέκαθεν σπουδαίο όπλο ή μέσο ελέγχου, πολιτικό.
Επομένως, μετά το ένα βήμα μπροστά, η κοινωνία κάνει τώρα πέντε βήματα πίσω, για να διατηρήσει το γνωστό, το σίγουρο. Ψάχνει να βρει τους εχθρούς της ευημερίας της και της ισορροπίας της στη «διαφορετικότητα». Σε όλες τις διαφορετικότητες. Και επιστρέφει στο σημείο που θέλει να κρύψει ακόμα και την αναπηρία τη σωματική, την οποία δεν δέχθηκε ποτέ ως υπαρκτή και κανονική. Η άγνοια και ο φόβος οδηγούν στη συντηρητικοποίηση. Ψάχνουμε να βρούμε τους εχθρούς στην εξαίρεση. Σαν αυτή να υπήρχε στ’ αλήθεια. Ενώ η εξαίρεση είναι ο κανόνας.
Οι ταμπέλες βοηθούν στην κατάταξη και την τακτοποίηση του άναρχου κόσμου μας. Αντί να προσπαθούμε να καταλάβουμε και να δεχτούμε τη φύση και την πολυπλοκότητα της σεξουαλικότητας, την περιορίζουμε, τη φοβόμαστε. Καθιστούμε ανθρώπους αόρατους, ενοχλητικούς, γινόμαστε υποκριτές. Γινόμαστε μικρονοϊκοί και κοντόφθαλμοι για να προστατευτούμε. Ενώ ο εχθρός μας είναι άλλος. Κάνουμε υποταγή και ξεσπάμε το μίσος μας σε λάθος μέρη. Εκτονώνουμε την οργή μας στο ξένο, στο άλλο, στο διαφορετικό…».
ΙΝFO
«Ανδροµάχη» του Ευριπίδη: Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου, στις 8 και 9 Αυγούστου.